Κατά την παραγωγή ( ή το ντεκουπάζ ) μίας ταινίας εμφανίζεται συχνά, αν όχι πάντα, η ανάγκη να τονιστεί δραματικά η αντίδραση του ήρωα απέναντι σε ένα συμβάν, κάποια αποκάλυψη ή την συνειδητοποίηση ενός γεγονότος. Ένας συνηθισμένος τρόπος να επιτευχθεί αυτό είναι η αλλαγή του πλάνου του ήρωα από ένα πιο γενικό σε ένα ειδικότερο ώστε να στραφεί η προσοχή του θεατή στην έκφραση του προσώπου. Άλλοι, πιο ακραίοι, οι οποίοι συναντώνται σε ταινίες όπου ο ρεαλισμός κάμπτεται, είναι η αλλαγή του φωτισμού από διάχυτο σε σκληρότερο ή ακόμα και σε φωτισμό σποτ. Χαρακτηριστικά, σε αυτές τις περιπτώσεις βλέπουμε το πρόσωπο να απομονώνεται τεχνητά από τον κόσμο της ταινίας ως μία μεταφορά της ψυχικής του κατάστασης, σαν να βρίσκεται μόνος στη σκηνή ενός θεάτρου με απροσδιόριστο background. Αν και αυτοί οι τρόποι είναι αρκετά αποτελεσματικοί, και ικανοποιούν διαφορετικές αισθητικές απόψεις, εδώ θα ασχοληθούμε με ένα συγκεκριμένο εφέ έμφασης μέσω της αλλαγής του βάθους πεδίου με τη χρήση του zoom της κάμερας και μίας κυλιόμενης βάσης.
Στο σχετικό άρθρο για τα είδη των φακών, εξηγείται ο τρόπος με τον οποίο η επίδραση της εστιακής απόστασης στο βάθος πεδίου καθορίζει όχι μόνο το βάθος της εστίασης, δηλαδή την περιοχή του πλάνου που φαίνεται καθαρά αναλόγως την απόσταση από το εστιασμένο αντικείμενο, αλλά επίσης το εύρος του χώρου της σκηνής (και άρα και του background) που περιλαμβάνεται στο πλάνο. Το εφέ που χρησιμοποιείται στην περίπτωσή μας αφορά την αλλαγή του τύπου του φακού μέσα στο ίδιο πλάνο. Για τους αμύητους, αυτό μπορεί να φαίνεται τεχνικά ακατόρθωτο, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ απλό. Όταν κάνουμε zoom σε ένα αντικείμενο και ύστερα «ξεζουμάρουμε», το αποτέλεσμα είναι ίδιο με το να αλλάξουμε το φακό της μηχανής από τηλεφακό, σε κανονικό. Αν αυτό συμβεί στατικά, το αντικείμενο πιάνει σταδιακά λιγότερο χώρο στο πλάνο καθώς απομακρύνεται, ενώ παράλληλα, σημεία του εξωτερικού χώρου φεύγουν από το πεδίο της εστίασης. Παρ” ολ” αυτά, με τη χρήση μίας κυλιόμενης βάσης, και πλησιάζοντας το αντικείμενο διατηρώντας τις αναλογίες του σταθερές, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι θεαματικό.
Ας υποθέσουμε ότι το πλάνο που επιδιώκεται να στηθεί πρέπει να αποκαλύψει τη σημασία που έχει για τον χαρακτήρα ένα ποτήρι, μέσα στο οποίο βρίσκεται κάποια επικίνδυνη ουσία που θα πιει κάποιος στη συνέχεια, ίσως και ο ίδιος. Μάλιστα, χάριν ελευθερίας και ως επιβεβαίωση της ελαστικότητας του εφέ, μπορούμε να επιλέξουμε την εφαρμογή του στο ίδιο το ποτήρι, και όχι στο πρόσωπο του χαρακτήρα.
Ξεκινώντας από απόσταση, διαλέγοντας την οπτική γωνία και κάνοντας zoom ώστε το ποτήρι να πάρει το κατάλληλο μέγεθος στο κάδρο, αρχίζουμε να το πλησιάζουμε με κύλιση (dolly in) και να ξεζουμάρουμε αναλόγως, ώστε το ποτήρι να διατηρεί το μέγεθος και παράλληλα το background να «ανοίγει». Αυτό πρέπει να γίνει ομαλά, γι” αυτό μπορεί να χρειαστούν πολλές δοκιμές, ώστε να υπάρξει εξοικείωση με τη μέθοδο.
Δείτε στο παρακάτω βίντεο πώς ο Χίτσκοκ χρησιμοποίησε το dolly zoom στην ταινία Vertigo (1958).
http://www.youtube.com/watch?v=HCPT3T0qXG0
http://fps.com.gr/dolly-zoom/
Στο σχετικό άρθρο για τα είδη των φακών, εξηγείται ο τρόπος με τον οποίο η επίδραση της εστιακής απόστασης στο βάθος πεδίου καθορίζει όχι μόνο το βάθος της εστίασης, δηλαδή την περιοχή του πλάνου που φαίνεται καθαρά αναλόγως την απόσταση από το εστιασμένο αντικείμενο, αλλά επίσης το εύρος του χώρου της σκηνής (και άρα και του background) που περιλαμβάνεται στο πλάνο. Το εφέ που χρησιμοποιείται στην περίπτωσή μας αφορά την αλλαγή του τύπου του φακού μέσα στο ίδιο πλάνο. Για τους αμύητους, αυτό μπορεί να φαίνεται τεχνικά ακατόρθωτο, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ απλό. Όταν κάνουμε zoom σε ένα αντικείμενο και ύστερα «ξεζουμάρουμε», το αποτέλεσμα είναι ίδιο με το να αλλάξουμε το φακό της μηχανής από τηλεφακό, σε κανονικό. Αν αυτό συμβεί στατικά, το αντικείμενο πιάνει σταδιακά λιγότερο χώρο στο πλάνο καθώς απομακρύνεται, ενώ παράλληλα, σημεία του εξωτερικού χώρου φεύγουν από το πεδίο της εστίασης. Παρ” ολ” αυτά, με τη χρήση μίας κυλιόμενης βάσης, και πλησιάζοντας το αντικείμενο διατηρώντας τις αναλογίες του σταθερές, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι θεαματικό.
Ας υποθέσουμε ότι το πλάνο που επιδιώκεται να στηθεί πρέπει να αποκαλύψει τη σημασία που έχει για τον χαρακτήρα ένα ποτήρι, μέσα στο οποίο βρίσκεται κάποια επικίνδυνη ουσία που θα πιει κάποιος στη συνέχεια, ίσως και ο ίδιος. Μάλιστα, χάριν ελευθερίας και ως επιβεβαίωση της ελαστικότητας του εφέ, μπορούμε να επιλέξουμε την εφαρμογή του στο ίδιο το ποτήρι, και όχι στο πρόσωπο του χαρακτήρα.
Ξεκινώντας από απόσταση, διαλέγοντας την οπτική γωνία και κάνοντας zoom ώστε το ποτήρι να πάρει το κατάλληλο μέγεθος στο κάδρο, αρχίζουμε να το πλησιάζουμε με κύλιση (dolly in) και να ξεζουμάρουμε αναλόγως, ώστε το ποτήρι να διατηρεί το μέγεθος και παράλληλα το background να «ανοίγει». Αυτό πρέπει να γίνει ομαλά, γι” αυτό μπορεί να χρειαστούν πολλές δοκιμές, ώστε να υπάρξει εξοικείωση με τη μέθοδο.
Δείτε στο παρακάτω βίντεο πώς ο Χίτσκοκ χρησιμοποίησε το dolly zoom στην ταινία Vertigo (1958).
http://www.youtube.com/watch?v=HCPT3T0qXG0
http://fps.com.gr/dolly-zoom/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου