4+1 πλάνα για να καλύψεις τα βασικά σε σκηνές διαλόγου

Κάθε σκηνή της ταινίας σου περιέχει κάποιες πληροφορίες που είναι βασικές, και άλλες που είναι δευτερεύουσες. Η κάλυψη των βασικών πληροφοριών είναι πάντα η αφετηρία, όταν ξεκινάς τη λήψη τη σκηνής. Σε αυτό το άρθρο, θα μιλήσουμε για το πώς να καλύψεις σκηνές που περιέχουν διάλογο μεταξύ δύο χαρακτήρων.
Σε μία συζήτηση μεταξύ δύο χαρακτήρων, συνήθως το πιο σημαντικό στοιχείο της σκηνής είναι οι εκφράσεις και τα λεγόμενά τους. Με αυτό ως δεδομένο, μπορούμε να θέσουμε σαν κανόνα τον τρόπο με τον οποίο καλύπτουμε τέτοιου είδους σκηνές.

Το γενικό πλάνο

Η συνήθης πρακτική είναι να ξεκινάς με το γενικό πλάνο, ένα πλάνο δηλαδή που περιέχει όλο το διάλογο και στο οποίο εμφανίζονται και οι δύο χαρακτήρες. Το γενικό θα σε εξυπηρετήσει σε πολλά διαφορετικά σημεία αργότερα. Πάνω σε αυτό θα βασιστεί η απόδοση των διαλόγων από τους ηθοποιούς, ο φωτισμός και οι θέσεις των αντικειμένων, μεταξύ άλλων, για τα υπόλοιπα πλάνα της σκηνής. Εάν γίνει κάποιο λάθος κατά τη διάρκεια της λήψης, μη διστάσεις να την διακόψεις και να ξαναρχίσεις από την αρχή. Αποδεικνύεται πολύ χρήσιμο το γενικό πλάνο να καλύπτει χρονικά όλη τη σκηνή χωρίς διακοπές.

Το πλάνο πάνω από τον ώμο

Μετά το γενικό, ακολουθούν τα δύο (ένα για τον κάθε χαρακτήρα) πλάνα πάνω από τον ώμο, ή “αμόρσα”. Αυτό το είδος πλάνου περιέχει τον ένα χαρακτήρα στο βάθος, στον οποίο εστιάζει η λήψη, και την πλάτη του άλλου χαρακτήρα κοντά στην κάμερα. Το ατού του πάνω από τον ώμο πλάνου είναι πως διατηρεί στην οθόνη και τους δύο χαρακτήρες, εστιάζοντας όμως μόνο στον ένα.
Πολλές φορές, μετά το γενικό θα χρειαστεί να κάνεις μικρές μετατροπές στον φωτισμό για να τελειοποιήσεις τα υπόλοιπα πλάνα. Σε μελλοντικό άρθρο θα ασχοληθούμε ειδικά με το πόσο μπορείς να αλλάξεις λεπτομέρειες μεταξύ των πλάνων, αλλά μέχρι τότε, να έχεις στο μυαλό σου ότι οι μικρές αλλαγές συνήθως περνούν απαρατήρητες από τους θεατές.

Το κοντινό (γκρο) πλάνο

Το πλάνο αυτό έρχεται πιο κοντά στα πρόσωπα των χαρακτήρων και αναδεικνύει τις εκφράσεις τους. Περιέχει ένα χαρακτήρα μόνο, από το κεφάλι μέχρι το στήθος. Σε αντίθεση με το πλάνο πάνω από τον ώμο, το κοντινό απομονώνει τον χαρακτήρα. Συνεπώς, οι κινηματογραφιστές  τείνουν να το χρησιμοποιούν μετά τη μέση της σκηνής, όταν ο θεατής έχει αντιληφθεί σίγουρα ότι υπάρχει και άλλος χαρακτήρας απέναντι από αυτόν που βλέπει.

Το πολύ κοντινό (τρε γκρο) πλάνο

Το κάδρο του πολύ κοντινού γεμίζει με το πρόσωπο του χαρακτήρα. Πρακτικά δεν υπάρχει όριο: μπορεί να οριοθετείται από τις άκρες του προσώπου, μπορεί όμως επίσης να χρησιμοποιεί μόνο τα μάτια ή το στόμα του χαρακτήρα σε όλη του την επιφάνεια. Αυτού του είδους το πλάνο γενικώς χρησιμοποιείται πολύ πιο αραιά από τα υπόλοιπα και μόνο σε κρίσιμες στιγμές του διαλόγου, όμως διατηρεί σταθερά τη θέση του στη λίστα με τα πλάνα της βασικής κάλυψης.

Το πλάνο της αντίδρασης

Αυτό το πλάνο… δεν είναι πλάνο. Ο μόνος λόγος που το προσθέτω εδώ είναι γιατί οι αρχάριοι το ξεχνάνε, σχεδόν πάντα. Στην ουσία, το “πλάνο της αντίδρασης” είναι ο κανόνας πως, σε κάθε πλάνο από τα παραπάνω, αφήνουμε την κάμερα να γράφει όχι μόνο όταν ο χαρακτήρας μιλάει, αλλά και όταν ακούει τον άλλο χαρακτήρα. Κάποιοι σκηνοθέτες προτιμούν να αφήνουν τη σκηνή να “τρέχει”, ενώ άλλοι κάνουν ξεχωριστές λήψες μόνο για να πάρουν τις αντιδράσεις των χαρακτήρων σε αυτά που ακούν. Αυτό που έχει σημασία είναι πως πρέπει πάντα να έχεις την επιλογή στο μοντάζ να δείξεις όχι μόνο αυτόν που μιλάει, αλλά και αυτόν που ακούει.

http://fps.com.gr/basic-coverage/